طاهر عزیزی خالخیلی، فاطمه رزاقی بورخانی، معصومه خواستی، فاطمه فرهادی،
دوره ۱۰، شماره ۲ - ( پاییز و زمستان ۱۴۰۲ )
چکیده
مقدمه و هدف: توسعه کسبوکار و اشتغال‌زایی یکی از نیازهای اساسی کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ایران است. یکی از زمینه‌های که با توجه به بازارهای رو به رشد جهانی و همچنین شرایط اقلیمی و منابع آب و خاک استان مازندران می‌تواند در زمینه توسعه و اشتغال زایی در مناطق روستایی استان تاثیرگذار بوده و به بهبود شرایط کمک کند، توسعه کشت گیاهان دارویی در مناطق مستعد استان است. این تحقیق با هدف بررسی و تبیین عوامل مرتبط با توسعه کشت گیاهان دارویی در استان مازندران از دیدگاه کارشناسان به منظور بهبود وضعیت اشتغال کشاورزان طراحی و اجرا شد.
مواد و روش‌ها: این تحقیق با پارادایم کمی و از نوع توصیفی- همبستگی است و از فن پیمایش برای جمع آوری داده‌ها استفاده گردید. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی کارشناسان مراکز جهاد کشاورزی دهستان در سطح شهرستان‌های استان مازندران (۴۳۴ کارشناس) بودند. حجم نمونه مورد نیاز با استفاده از جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان تعیین شد و از روش نمونهگیری ساده تصادفی برای انتخاب نمونه ها بهره گرفته شد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه بود که روایی آن با کسب نظرات گروهی از متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی تایید گردید. پرسشنامه به صورت آنلاین و همین طور بخشی از آن به صورت چاپ شده برای کارشناسان انتخاب شده ارسال گردید و در نهایت ۱۶۶ پرسشنامه تکمیل شده جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفت. برای تعیین میزان نیاز و ضرورت توجه به هر کدام از عوامل مرتبط با توسعه کشت گیاهان دارویی و بهبود وضعیت اشتغال کشاورزان از الگوی نیازسنجی بوریچ استفاده شد.
یافته‌ها: بر اساس نتایج تحقیق از بین عوامل مرتبط با توسعه کشت گیاهان دارویی و بهبود وضعیت اشتغال کشاورزان در بُعد آموزش تولیدکنندگان اولویت اول میزان نیاز و ضرورت توجه به هر کدام از این عوامل از دیدگاه کارشناسان ارائه آموزش از طریق ایجاد مزارع الگویی مختص گیاهان داروئی بود. در بُعد عوامل نهادی و ساختاری از بین گویه‌های مورد بررسی اولویت اول میزان نیاز و ضرورت توجه از دیدگاه کارشناسان مربوط به گویه استانداردکردن بسته بندی تولیدات بود و گویه پرداخت تسهیلات مالی اعتباری با سود کم جهت به زیر کشت بردن گیاهان داروئی در مزارع در رتبه دوم جای گرفت.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج تحقیق و در نظرگرفتن این نکته که اغلب کشاورزان استان با سن بالا و سنتی و ریسک گریز هستند ایجاد مزارع الگویی و مشاهده کردن امکان کشت و کار گیاهان دارویی و مزایای آن در شرایط منطقه به وسیله کشاورزان می‌تواند روی پذیرش و توسعه کشت گیاهان دارویی مؤثر باشد لذا، پیشنهاد می‌شود برنامه ریزان و سیاستگذاران سازمانهای متولی به خصوص جهاد کشاورزی ایجاد مزارع الگویی را در اولویت برنامه‌‌های خود قرار دهند. همچنین، ارائه تسهیلات و آموزش لازم به کشاورزان به وسیله نهادهای متولی مثل جهاد کشاورزی یا وزارت صنعت، معدن و تجارت که کشاورزان قادر باشند محصول تولیدی خود را با بسته بندی و ظاهر مناسب به بازارهای داخلی و خارجی عرضه کنند می‌تواند روی فروش مناسب و درآمدزایی کشاورزان بسیار تأثیرگذار باشد.
