مژگان خوش مرام، کیومرث زرافشانی، علی اصغر میرک زاده، امیرحسین علی بیگی،
دوره ۴، شماره ۷ - ( بهار و تابستان ۱۳۹۶ )
چکیده
اگر چه موضوع تلاطم های شخصی در ادبیات کارآفرینی و خلاقیت تا حدود زیادی مغفول مانده است اما صاحبنظران از آن به عنوان عاملی برای سرمایه گذاری جدید، شکل گیری نیت راه اندازی کسب و کارهای جدید و تشخیص فرصت یاد کرده اند. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف واکاوی نقش تلاطم های شخصی در تشخیص فرصت های کارآفرینانۀ کشاورزی در استان کرمانشاه انجام شد. جامعۀ آماری این پژوهش شامل کلیۀ کارآفرینان بخش کشاورزی استان کرمانشاه در سال ۱۳۹۴ بوده است. که به روش تصادفی ساده تعداد ۱۰۲ نفر از آنها برای انجام پژوهش انتخاب شدند. ابزار اصلی گردآوری داده ها، پرسشنامۀ محقق ساختهای بود که روایی و پایایی آن با استفاده از پانل متخصصان و روش کودر- ریچاردسون به تأیید رسید. نتایج پژوهش نشان داد که کارآفرینان مورد مطالعه، فرصتهای کارآفرینی موجود در بخش کشاورزی را به درستی و موفقیت آمیز شناسایی نمودها ند؛ چرا که در سطح بالایی امکان پذیری، تناسب و مطلوبیت آن را مورد بررسی قرار داده بودند. افزون بر این، یافته های پژوهش بیانگر آن بود که از میان کلیۀ کارآفرینان کشاورزی مورد مطالعه تنها ۳/۳۷ درصد از آنان تا پیش از راه اندازی کسب و کار کارآفرینانه و تشخیص فرصت کارآفرینی کشاورزی در زندگی شخصی خود با تلاطم ها و وقایع ناخوشایندی مواجه شده بودند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون حاکی از آن بود که تلاطم های شخصی قادر به تبیین ۱۸ درصد از تغییرات واریانس تشخیص فرصتهای کارآفرینی در بخش کشاورزی استان کرمانشاه می باشد. دستاورد اصلی این مطالعه، تشویق سیاست گذاران، برنامه ریزان و مدیران به منظور ایجاد حس خودباوری در روستاییان و کشاورزان برای بهره گیری از پتانسیل های عظیم بخش کشاورزی می باشد.
زهرا قاسمی، علی اصغر میرک زاده،
دوره ۱۰، شماره ۲ - ( پاییز و زمستان ۱۴۰۲ )
چکیده
مقدمه و هدف: تنوع معیشتی با تأکید بر فعالیتهای خارج از مزرعه و گسترش فرصتهای اشتغال برای گروه های مختلف فعال در جوامع روستایی رویکردی موفق در توسعه روستایی بوده است. معلولیت واقعیتی است که جوامع بشری میبایست آنرا پذیرفته و آگاهانه به مدیریت و برنامهریزی برای آن بپردازند. به ویژه در محیطهای پرخطر روستایی که زمینه وقوع آن بیشتر است. معلولیت بار تکفل جوامع و هزینههای زندگی خانوارهای روستایی را افزایش میدهد. این فشار زمانی مضاعف میگردد که معلولانی که قادر به اشتغال و ارزش آفرینی باشند از دستیابی به شغل مناسب محروم باشند و فرصتهای حضور در چرخه اقتصادی برای آنها فراهم نباشد. در تحقیقات انجام گرفته در حوزه کارآفرینی، کارآفرینی گروههای خاص در جوامع روستایی کمتر مورد توجه محققان و مدیران پروژه های توسعه روستایی بوده است. معلولان توانمند روستایی استان کرمانشاه بخش قابل توجهی از بیکاران استان را تشکیل میدهند و تنها چهار درصد معلولان استان شاغل میباشند. پرداختن به مقوله کارآفرینی معلولان کارکردی چندگانه در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر کارآفرینی معلولان روستایی بخش کوزران در شهرستان کرمانشاه انجام شد.
مواد و روش ها: روش کلی تحقیق آمیخته کیفی- کمی و روش گردآوری دادهها، مصاحبه نیمه ساختارمند بود. مشارکت کنندگان در بخش کیفی ۲۱ نفر از معلولان روستایی بخش کوزران و ۱۵ نفر از مدیران و کارشناسان سازمان بهزیستی در استان کرمانشاه بودند. نمونه ها با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند و بر اساس قاعده اشباع داده انتخاب شدند. دادههای بخش کیفی با روش کدگذاری تئوری بنیانی تحلیل و با استفاده از نرم افزار Maxqda انجام شد. در این مرحله با استفاده از چهار مفهوم مرتبط ازجمله مفاهیم اعتبارپذیری، انتقالپذیری، تأییدپذیری و اطمینانپذیری به بررسی روایی و پایایی پژوهش پرداخته شد. روش به کار رفته در بخش کمی روش توصیفی همبستگی بود. نمونه آماری این بخش ۱۳۰ نفر از معلولان روستایی دارای قابلیت اشتغال در بخش کوزران بودند. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه محققساخته بود. برای بررسی روایی و پایایی ابزار پژوهش از رویکردهای روایی همگرا (میانگین واریانس استخراج شده) و روایی واگرا (معیار فورنل و لارکر) استفاده شد. نرم افزار SPSS۲۲ در تجزیه و تحلیل داده های بخش کمی استفاده شد. بهمنظور بررسی روابط بین سازههای مورد پژوهش از روش مدلسازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزیی با استفاده از نرم افزار SmartPLS نسخه ۳ استفاده شد.
یافته ها: درنتیجه تحلیل دادههای تحقیق ۵۸ مفهوم مرتبط با عوامل مؤثر بر کارآفرینی معلولان روستایی شناسایی شد که این مفاهیم در قالب ۱۵ سازه و ۴ مقوله اصلی شامل شایستگیهای کارآفرینانه معلولان روستایی (شایستگی تعهد، شایستگی یادگیری، شایستگی ارتباطی، شایستگی راهبردی)؛ عوامل فردی (سودمندی و هویت اجتماعی؛ احساس نوعدوستی؛ هوشیاری کارآفرینانه و ویژگیهای شخصیتی کارآفرینانه)؛ زمینهای (حمایت محلی ادراکشده؛ تلاطمها و محدودیتها؛ حمایت درکشده از سوی خانواده و سرمایه انسانی) و ساختاری (شامل عوامل زیرساختی- محیطی؛ بروکراسی اداری و اقدامات سازمان بهزیستی) مؤثر برکارآفرینی معلولان روستایی دستهبندی شدند. همچنین، ۲۷ مفهوم مرتبط با راهکارهای توسعه کارآفرینی معلولان روستایی شناسایی شد که در قالب پنج راهکار آموزشی- توانمندسازی؛ فرهنگسازی و تغییر نگرش عمومی به کارآفرینی معلولان؛ حمایت و پشتیبانی مادی- معنوی؛ تنوع بخشی زمینه اشتغال و برندسازی محصولات معلولان و بهبود کمی و کیفی نیروی انسانی دستهبندی شدند. نتایج نشان داد که شایستگی یادگیری، سرمایه انسانی، تلاطمها و محدودیتها، حمایت ادارکشده از سوی خانواده و شایستگی تعهد مهمترین عوامل مؤثر بر کارآفرینی معلولان روستایی می باشد. همانطور که نتایج مدل کمی نشان میدهد از بین ۱۵ عامل شناسایی شده، شایستگی یادگیری با مقدار بتا β =۰/۸۱۱؛ سرمایه انسانی با مقدار بتا ۰/۶۷۹=β؛ و تلاطمها و محدودیتها با مقدار بتا ۰/۶۷۲=β به ترتیب بیشترین تأثیر را بر کارآفرینی معلولان روستایی دارند.
نتیجه گیری: کارآفرینی معلولان روستایی به عنوان یک بُعد فراموش شده اشتغال روستایی میتواند در تحقق توسعه روستایی یکپارچه مؤثر باشد. جهت تحقق این هدف توجه به عواملی که فرایند اشتغال خودجوش معلولان توانمند روستایی را تسهیل کند ضروری است. این تحقیق به صورت آمیخته در راستای این هدف انجام شد و نتایج نشان داد که معلولان روستایی و کارشناسان مرتبط با اظهارات خود بر خلاء آتمسفر کارآفرینی روستایی و لزوم پرداختن به آن اشاره کردند. زمینه سازی اشتغال و به کارگیری استعدادهای معلولان روستایی در درجه اول نیازمند باورپذیری مسئولان و جامعه روستایی به امکان اشتغال معلولان است. در درجه دوم نیازمند استعدادیابی و توانمندسازی معلولان است و در نهایت نیازمند نقش پذیری و انجام مسئولیت توسط سه بعد اساسی این هرم یعنی خانواده، مسوولان و معلولان است. در این راستا، اصلاحات و توسعه نهادی اشتغال معلولان روستایی بسترساز عملکرد موفق این سه بعد است. لذا، پیشنهاد میگردد با رویکرد حمایت نهادی قوانین و بخشنامههای منطقهای برای حمایت از سرمایهگزاران ایدههای معلولان روستایی بهروزرسانی و تسهیل گردد و از طریق شناسایی و عقد قرارداد با بخش های وابسته و دارای پتانسیل زمینه خوداشتغالی معلولان روستایی فراهم شود و در صورت به کارگیری پتانسیل های معلولان در بخش های خصوصی این بخش ها از معافیت های مالیاتی، تسهیلات کمبهره و یارانه حامل های انرژی برخوردار گردند. همچنین، شبکه سازی و معرفی توانمندی های معلولان روستایی در شبکه های تأمین و زنجیره ارزش محصولات کشاورزی و روستایی می تواند در توسعه زمینه اشتغال معلولان روستایی مؤثر باشد.