چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: بیتوجهی به پیشرانهای اصلی تأثیرگذار بر توانمندسازی زنان روستایی، خصوصاً در بخش اشتغال و کارآفرینی، همیشه بر پتانسیل های اشتغال زایی، ظرفیت های روانشناختی کارآفرینانه و جایگاه واقعی زنان در توسعه فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی یک جامعه روستایی سایه افکنده است. لذا بهبود توانمندسازی زنان روستایی، به‌عنوان یک عامل کلیدی در کاهش شکاف های جنسیتی و یکی از ارکان مهم توسعه یک جامعه روستایی است. در این راستا، هدف تحقیق در قالب ۱۰ فرضیه اصلی، تحلیل عوامل مؤثر بر توانمندسازی کارآفرینی زنان سرپرست خانوار در روستاهای شهرستان سراب بود.
مواد و روش‌ها: این مطالعه از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی بود که به شیوه میدانی انجام شد. جامعه آماری شامل کلیه زنان سرپرست خانوار (۶۱۰۱ N=) در روستاهای شهرستان سراب بودند که به روش نمونهگیری چندمرحلهای تصادفی با انتساب متناسب، تعداد ۳۶۳ نفر از ۱۸ روستا و ۵ دهستان (دهستانهای رازلیق، ۷۷ نفر، حومه، ۱۰۰ نفر؛ ابرغان، ۹۶ نفر؛ اردلان، ۴۶ نفر و آلان برآغوش، ۴۳ نفر) به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. تحلیل فرضیه های تحقیق، با استفاده از مدلیابی معادلات ساختاری به روش PLS و با کمک نرم افزارهایSmartPLS نسخه ۳ و SPSS ۲۲ انجام گردید. ابزار تحقیق، پرسشنامه ساختارمند بوده که برای بررسی روایی ابزار تحقیق، از روایی همگرا (با کمک AVE) و روایی تشخیصی و برای پایایی ابزار تحقیق از مقادیر بار عاملی، پایایی ترکیبی (CR) و مقدار آلفای کرونباخ استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج مدلیابی معادلات ساختاری نشان داد که در زمینه اثرگذاری مستقیم بر توانمندسازی کارآفرینی زنان روستایی، به‌ترتیب اولویت، عوامل پتانسیل های اشتغال زایی، مالی-اقتصادی و فرهنگی-اجتماعی تأثیر مثبت و معنی داری داشتند؛ اما تأثیرگذاری عامل روانشناختی بر توانمندسازی کارآفرینی زنان روستایی معنادار به دست نیامد. همچنین، مهمترین عوامل اثرگذار بر توانمندسازی کارآفرینی زنان روستایی به‌واسطه نقش میانجی پتانسیل های اشتغال زایی (اثرگذاری غیرمستقیم)، به‌ترتیب اولویت، شامل عامل های روانشناختی، مالی-اقتصادی و فرهنگی- اجتماعی بوده است.
نتیجه‌گیری: مدل مفهومی تحقیق توانسته است در سطح مطلوبی عوامل اثرگذار بر توانمندسازی زنان روستایی را تبیین کند. با آنکه عامل روانشناختی اثرگذاری مستقیم و معنی داری را بر توانمندسازی کارآفرینی زنان روستایی نشان نداد؛ اما به‌واسطه متغیر میانجی پتانسیل های اشتغالزایی، بیشترین تأثیر (۱۳۱/۰) را در مقایسه با متغیرهای مالی-اقتصادی و فرهنگی- اجتماعی بر توانمندسازی داشته است. ارتقاء توانمندسازی روانی و تشویق زنان روستایی از طریق برنامههای آموزشی در زمینه بهبود ظرفیت های روانشناختی زنان در اشتغال و کارآفرینی، ساماندهی شرایط مشارکت های بیشتر اجتماعی و اقتصادی زنان روستایی در برنامه های توسعه روستایی و کارآفرینی، تقویت صندوق های اعتباری، ایجاد بازارهای محلی با مشارکت حداکثری زنان روستایی و حمایت از کسب و کارهای کارآفرینانه آنان میتواند بر بهبود توانمندسازیشان اثربخش باشد.
