دوره 12، شماره 1 - ( بهار و تابستان 1404 )
جلد 12 شماره 1 صفحات 72-64 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Zahedian Tejeneki R, Mojaverian S M. (2025). The Effect of Product Diversification Strategy on Creation: A Case Study of Building Food Industries in Mazandaran Province. J Entrepreneurial Strategies Agric. 12(1), 64-72. doi:10.61186/jea.2024.398
URL: http://jea.sanru.ac.ir/article-1-398-fa.html
URL: http://jea.sanru.ac.ir/article-1-398-fa.html
زاهدیان تجنکی رقیه، مجاوریان سید مجتبی.(1404). اثر استراتژی تنوع محصول بر روند ایجاد: مطالعه موردی احداث صنایع غذایی استان مازندران راهبردهای کارآفرینی در کشاورزی 12 (1) :72-64 10.61186/jea.2024.398
1- گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
چکیده: (1575 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه: شناخت رفتار سرمایه گذاران در مراحل ایجاد واحدهای اقتصادی یکی از گام های اولیه برای رفع مشکلات پیش روی آنها است. معمولاً سرمایه گذاران برای احداث واحدهای اقتصادی دارای طرح و برنامه هستند و بر اساس آنها منابع مورد نیاز را برای احداث واحد خود فراهم می آورند. یکی از شرایطی که سرمایه گذاران در برنامه های احداث واحد مورد توجه قرار می دهند وضعیت بازار است. انتخاب درست اندازه واحد، تعداد محصولات تولید شده و انتخاب استراتژی مناسب برای فروش محصول کمک شایانی در جهت پیشبرد اهداف واحد اقتصادی خواهد نمود. در همین راستا، انتخاب درست و صحیح نوع و تعداد محصولات تولید شده توسط یک واحد اقتصادی کمک زیادی در جذب بازار هدف خواهد داشت. استراتژی تنوع محصول یکی از راه های دستیابی واحدهای اقتصادی به اهدافی چون شناساندن محصول به بازارهای متفاوت، کاهش ریسک، افزایش قدرت بازار و کاهش احتمال ورشکستگی است. اما اتخاذ این استراتژی در مرحله احداث، نیازمند خط تولیدهای متفاوت و هزینه بیشتر است که اثرات این استراتژی آن در هزینه ایجاد واحد و سرعت تکمیل واحد، نشان داده می شود. لذا، در این مطالعه سعی بر آن است تا اثر این نوع استراتژی بر احداث صنایع غذایی و آشامیدنی استان مازندران تعیین گردد. علت انتخاب صنایع غذایی در این مطالعه، اهمیت این واحدها در صنعت کشور و ارتباط آنها با امنیت غذایی است. همچنین، ارزان بودن مواد خام محصولات کشاورزی و ارزبری و سرمایه موردنیاز کمتر نسبت به سایر واحدهای صنعتی موجب شده اند تا صنایع غذایی و آشامیدنی در هر کشور، یکی از اولویت های کاهش بیکاری بهشمار آیند.
مواد و روش ها: در این مطالعه، بر اساس میزان پیشرفت فیزیکی، صنایع غذایی و آشامیدنی در استان مازندران به چهار گروه ابتدایی، نیمه کاره، قابل بهره برداری و بهره برداری شده تقسیم گردیدند. نقش عوامل اثرگذار (نوع فعالیت، نوع مالکیت، اندازه فعالیت، مکان فعالیت، استراتژی تنوع محصول و زمان) بر روند احداث این صنایع با استفاده از الگوی لوجیت ترتیبی مورد بررسی قرار گرفت و اطلاعات موردنیاز از سایت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مازندران در سال 2021 جمع آوری شد.
یافته ها: بررسی اولیه الگوی برآورد شده نشان میدهد که هر سه آستانه الگو با یکدیگر تفاوت معنادار دارند و فرضیه برابری آنها در سطح 99 درصد رد می شود. میزان پیشبینی مدل برابر 60/11 درصد یعنی در سطح مطلوبی است. آزمون link test (که حاکی از اثر متغیرهای مفقوده است) نتایج معناداری ندارد، بنابراین الگوی تصریح شده از نظر متغیرهای انتخاب شده و مفقوده مشکلی ندارد. نتایج الگوی لوجیت ترتیبی نشان دادند که در بین متغیرهای اثرگذار بر روند احداث صنایع غذایی و آشامیدنی، نوع مالکیت بیشترین اثر را بر روند احداث داشت. متغیرهای زمان، تنوع محصول، مساحت واحد، مکان استقرار دارای اثر معنی دار بر روند احداث هستند. متغیرهای ظرفیت پیشنهادی، مالکیت خصوصی، مالکیت تعاونی و استراتژی تنوع محصول اثر منفی بر روند پیشرفت ساخت دارند. در مقابل، متغیرهای شهرک های صنعتی، فعالیت خبازی و سال های 2007 و 2008 بر روند احداث ساخت اثر مثبت دارند. همچنین، انتخاب استراتژی تنوع محصول توسط متقاضیان موجب کاهش شانس بهره برداری از صنایع غذایی خواهد شد، به طوری که واحدهای دارای تنوع محصول 6 درصد شانس کمتر در بهره برداری از سایر واحدها دارند. ضریب متغیر نوع مالکیت نشان می دهد که احتمال قرار گرفتن واحدهای تعاونی در گروه مقدماتی ساخت 38 درصد بیشتر از واحدهای سهامی است و در مراحل بعدی ساخت، این واحدها از شانس کمتری نسبت به واحدهای سهامی برخوردارند. در مقابل، صنایع غذایی با مالکیت سهامی 32/7 درصد شانس بیشتری در بهره برداری نسبت به صنایع غذایی خصوصی دارند. فراهم بودن زیرساخت های لازم جهت شروع فعالیت در شهرک های صنعتی احتمال بهره برداری از صنایع غذایی استان مازندران را افزایش می دهد به طوری که شانس واحدهایی که محل استقرار آنها شهرک های صنعتی است 13 درصد بیشتر از سایر واحدها است. انتخاب فعالیت محصولات خبازی موجب افزایش شانس بهره برداری از صنایع غذایی خواهد شد، به طوری که احتمال تکمیل این واحدها 11 درصد بیشتر از سایر فعالیت ها است. یکی از دلایل این نتیجه را می توان به سهم بالای مصرف محصولات خبازی (نظیر نان فانتزی، بیسکویت، و شیرینی) توسط مردم نسبت داد.
نتیجه گیری: هدف مطالعه حاضر بررسی نقش استراتژی تنوع محصول بر روند احداث صنایع غذایی و آشامیدنی در استان مازندران است. نتایج این مطالعه نشان می دهند که علیرغم منافع استراتژی تنوع محصول در توسعه بازار، این استراتژی موجب افزایش هزینه های ساخت میشود و روند ساخت صنایع غذایی و آشامیدنی به طول می انجامد. همچنین، عواملی نظیر نوع مالکیت و نوع فعالیت دارای اثر زیادی بر روند احداث صنایع غذایی استان مازندران بودند. براساس نتایج این تحقیق، پیشنهاداتی چون اولویت حمایت از واحدهای نیمه کاره موجود و اعطای جوازهای ساخت جدید به ترتیب به مالکیت های سهامی، خصوصی و تعاونی و پرداخت تسهیلات ارزان قیمت برای ساخت صنایع غذایی و آشامیدنی ارائه می شوند. همچنین، علیرغم اثر استراتژی تنوع محصول در شناساندن محصول در سطح گسترده، این استراتژی موجب افزایش هزینه های ساخت شده و روند ساخت صنایع غذایی و آشامیدنی به طول می انجامد. لذا توصیه می شود که واحدهای جدید در آغاز با ارائه محصولات با تنوع کمتر شروع به کار کنند و با افزایش تجربه واحد اقدام به تنوع محصول نمایند.
مقدمه: شناخت رفتار سرمایه گذاران در مراحل ایجاد واحدهای اقتصادی یکی از گام های اولیه برای رفع مشکلات پیش روی آنها است. معمولاً سرمایه گذاران برای احداث واحدهای اقتصادی دارای طرح و برنامه هستند و بر اساس آنها منابع مورد نیاز را برای احداث واحد خود فراهم می آورند. یکی از شرایطی که سرمایه گذاران در برنامه های احداث واحد مورد توجه قرار می دهند وضعیت بازار است. انتخاب درست اندازه واحد، تعداد محصولات تولید شده و انتخاب استراتژی مناسب برای فروش محصول کمک شایانی در جهت پیشبرد اهداف واحد اقتصادی خواهد نمود. در همین راستا، انتخاب درست و صحیح نوع و تعداد محصولات تولید شده توسط یک واحد اقتصادی کمک زیادی در جذب بازار هدف خواهد داشت. استراتژی تنوع محصول یکی از راه های دستیابی واحدهای اقتصادی به اهدافی چون شناساندن محصول به بازارهای متفاوت، کاهش ریسک، افزایش قدرت بازار و کاهش احتمال ورشکستگی است. اما اتخاذ این استراتژی در مرحله احداث، نیازمند خط تولیدهای متفاوت و هزینه بیشتر است که اثرات این استراتژی آن در هزینه ایجاد واحد و سرعت تکمیل واحد، نشان داده می شود. لذا، در این مطالعه سعی بر آن است تا اثر این نوع استراتژی بر احداث صنایع غذایی و آشامیدنی استان مازندران تعیین گردد. علت انتخاب صنایع غذایی در این مطالعه، اهمیت این واحدها در صنعت کشور و ارتباط آنها با امنیت غذایی است. همچنین، ارزان بودن مواد خام محصولات کشاورزی و ارزبری و سرمایه موردنیاز کمتر نسبت به سایر واحدهای صنعتی موجب شده اند تا صنایع غذایی و آشامیدنی در هر کشور، یکی از اولویت های کاهش بیکاری بهشمار آیند.
مواد و روش ها: در این مطالعه، بر اساس میزان پیشرفت فیزیکی، صنایع غذایی و آشامیدنی در استان مازندران به چهار گروه ابتدایی، نیمه کاره، قابل بهره برداری و بهره برداری شده تقسیم گردیدند. نقش عوامل اثرگذار (نوع فعالیت، نوع مالکیت، اندازه فعالیت، مکان فعالیت، استراتژی تنوع محصول و زمان) بر روند احداث این صنایع با استفاده از الگوی لوجیت ترتیبی مورد بررسی قرار گرفت و اطلاعات موردنیاز از سایت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مازندران در سال 2021 جمع آوری شد.
یافته ها: بررسی اولیه الگوی برآورد شده نشان میدهد که هر سه آستانه الگو با یکدیگر تفاوت معنادار دارند و فرضیه برابری آنها در سطح 99 درصد رد می شود. میزان پیشبینی مدل برابر 60/11 درصد یعنی در سطح مطلوبی است. آزمون link test (که حاکی از اثر متغیرهای مفقوده است) نتایج معناداری ندارد، بنابراین الگوی تصریح شده از نظر متغیرهای انتخاب شده و مفقوده مشکلی ندارد. نتایج الگوی لوجیت ترتیبی نشان دادند که در بین متغیرهای اثرگذار بر روند احداث صنایع غذایی و آشامیدنی، نوع مالکیت بیشترین اثر را بر روند احداث داشت. متغیرهای زمان، تنوع محصول، مساحت واحد، مکان استقرار دارای اثر معنی دار بر روند احداث هستند. متغیرهای ظرفیت پیشنهادی، مالکیت خصوصی، مالکیت تعاونی و استراتژی تنوع محصول اثر منفی بر روند پیشرفت ساخت دارند. در مقابل، متغیرهای شهرک های صنعتی، فعالیت خبازی و سال های 2007 و 2008 بر روند احداث ساخت اثر مثبت دارند. همچنین، انتخاب استراتژی تنوع محصول توسط متقاضیان موجب کاهش شانس بهره برداری از صنایع غذایی خواهد شد، به طوری که واحدهای دارای تنوع محصول 6 درصد شانس کمتر در بهره برداری از سایر واحدها دارند. ضریب متغیر نوع مالکیت نشان می دهد که احتمال قرار گرفتن واحدهای تعاونی در گروه مقدماتی ساخت 38 درصد بیشتر از واحدهای سهامی است و در مراحل بعدی ساخت، این واحدها از شانس کمتری نسبت به واحدهای سهامی برخوردارند. در مقابل، صنایع غذایی با مالکیت سهامی 32/7 درصد شانس بیشتری در بهره برداری نسبت به صنایع غذایی خصوصی دارند. فراهم بودن زیرساخت های لازم جهت شروع فعالیت در شهرک های صنعتی احتمال بهره برداری از صنایع غذایی استان مازندران را افزایش می دهد به طوری که شانس واحدهایی که محل استقرار آنها شهرک های صنعتی است 13 درصد بیشتر از سایر واحدها است. انتخاب فعالیت محصولات خبازی موجب افزایش شانس بهره برداری از صنایع غذایی خواهد شد، به طوری که احتمال تکمیل این واحدها 11 درصد بیشتر از سایر فعالیت ها است. یکی از دلایل این نتیجه را می توان به سهم بالای مصرف محصولات خبازی (نظیر نان فانتزی، بیسکویت، و شیرینی) توسط مردم نسبت داد.
نتیجه گیری: هدف مطالعه حاضر بررسی نقش استراتژی تنوع محصول بر روند احداث صنایع غذایی و آشامیدنی در استان مازندران است. نتایج این مطالعه نشان می دهند که علیرغم منافع استراتژی تنوع محصول در توسعه بازار، این استراتژی موجب افزایش هزینه های ساخت میشود و روند ساخت صنایع غذایی و آشامیدنی به طول می انجامد. همچنین، عواملی نظیر نوع مالکیت و نوع فعالیت دارای اثر زیادی بر روند احداث صنایع غذایی استان مازندران بودند. براساس نتایج این تحقیق، پیشنهاداتی چون اولویت حمایت از واحدهای نیمه کاره موجود و اعطای جوازهای ساخت جدید به ترتیب به مالکیت های سهامی، خصوصی و تعاونی و پرداخت تسهیلات ارزان قیمت برای ساخت صنایع غذایی و آشامیدنی ارائه می شوند. همچنین، علیرغم اثر استراتژی تنوع محصول در شناساندن محصول در سطح گسترده، این استراتژی موجب افزایش هزینه های ساخت شده و روند ساخت صنایع غذایی و آشامیدنی به طول می انجامد. لذا توصیه می شود که واحدهای جدید در آغاز با ارائه محصولات با تنوع کمتر شروع به کار کنند و با افزایش تجربه واحد اقدام به تنوع محصول نمایند.
فهرست منابع
1. Cochran, W. G. (1977). Sampling techniques. New York, John Wiley and Sons. 3d. ED.
2. Dolabi, H. R. & Hamedi, O. (2018). Marketing strategy of National Iranian Oil Company. Scientific Monthly Oil and Gas Exploration and Production, 12(152), 35-46. [In Persian]
3. Greene, W. H. (2012). Econometric Analysis (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
4. Hatamifard, S. (2012). Factors affecting the low performance of food processing and complementary industries: a case study, Zanjan province. Iranian agricultural Economics and Development Research, 42(3), 413- 421. [In Persian]
5. Irawan, N. C. & Aulia, N. N. (2022). The Nexus Between Green Strategic Consensus, Innovation, and Performance Evidence from Eco-friendly Food Agro-industry Companies in Indonesia. Earth and Environmental Science, 1108(1), 012033. [DOI:10.1088/1755-1315/1108/1/012033]
6. Martins, F. S., Lucato, W. C., & Da Silva, D. (2018). Can diversification explain financial performance in agribusiness co-operatives? British Food Journal, 121(2), 546-560.
https://doi.org/10.1108/BFJ-03-2018-0156 [DOI:10.1108/ BFJ-03-2018-0156.]
7. Matroudi, H., & Aghapour Sabbaghi, M. (2017). The effect of private ownership on the efficiency of food and beverage industry units in the country, dynamic data panel approach. Journal of Agricultural Economics and Development, 31(1), 36-49. [In Persian]
8. Ministry of Industry, Mine and Trade of Islamic Republic of Iran. (2020).
9. Naderi Mahdavi, K. (2015). Guide to self-employment and entrepreneurship, Mosafaye Alvand Publications. [in Persian]
10. Nath, P., Nachiappan, S., & Ramanathan, R. (2010). The impact of marketing capability, operations capability and diversification strategy on performance: A resource-based view. Industrial Marketing Management, 39(2), 317-329. [DOI:10.1016/j.indmarman.2008.09.001]
11. Pokharel, K. P., Archer, D. W., & Featherstone, A. M. (2020). The Impact of Size and Specialization on the Financial Performance of Agricultural Cooperatives. Journal of Co-operative Organization and Management, 8(2), 100108. [DOI:10.1016/j.jcom.2020.100108]
12. Pregibon, D. (1980). Goodness of link tests for generalized linear models. Applied Statistics, 29, 15-24. [DOI:10.2307/2346405]
13. Rasouli, R. & Salehi, A. (2013). Advanced Strategic Management. Payam Noor Publications, fifth edition. [In Persian]
14. Shahikitash, M. N., Gholipoorbolasi, E., & Mohammadzadeh, A. (2017). Investigating Food and Beverage Industry Market Structure and Market Power Based on Leo and Bresnahan's Approach. Agricultural Economics and Development, 29(2), 204-215. [In Persian]
15. Snorek, J., Cummings, W., Hryniewicz, E., Stevens, K., & Iannuzzi, R. (2023). Diversification Strategies for the Resilience of Small New England Dairies. Journal of Agriculture, Food Systems, and Community Development, 12(3), 9-29. [DOI:10.5304/jafscd.2023.123.004]
16. Statistical Yearbook of Iran. (2020). Statistical center of Iran, www.amar.org.ir. [In Persian]
17. Syam, S. S., & Bhatnagar, A. (2015). A Decision Support Model for Determining the Level of Product Variety with Marketing and Supply Chain Considerations. Journal of Retailing and Consumer Services, 25(1), 12-21. [DOI:10.1016/j.jretconser.2015.03.004]
18. Torkamani J., & Zogipor M. (2005). Factors affecting dairy supply in Iran. Journal of Agricultural Economics, 2(1), 23-33. [In Persian]
19. Tukey, J. W. (1949). One degree of freedom for non-additivity. Biometrics, 5, 232-24. [DOI:10.2307/3001938]
20. Williams, R. (2006). Generalized Ordered Logit/Partial Proportional Odds Models for Ordinal Dependent Variables. Stata Journal, 6, 58-82. [DOI:10.1177/1536867X0600600104]
21. Yazdan Bakhsh, S., Shahnooshi Foroshmani, N., Daneshvar Kakhki, M., Karshaki, H., & Durandish, A. (2013). Identifying the Factors Affecting the Production Capacity of Food and Beverage Industries A case study of Khorasan Razavi Province. Agricultural Economics and Development, 21(81), 71- 100. [In Persian]
22. Zahedian Tejeneki, R., Mojaverian, S. M., & Hosseini Yekani, S. (2020). The Role of Location on Exploitation of Agricultural Businesses in Mazandaran Province (Case Study: Agricultural Processing Industry). Iranian Economic Review, 24(3), 763-791.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
